Czym jest edukacja dorosłych? O koncepcji lifelong learning, ale przede wszystkim w kontekście edukacji medialnej. Moje studium.
Nurtowały mnie co najmniej trzy pytania: z jakich przyczyn technologicznych i społecznych podejmujemy zagadnienie edukacji medialnej dorosłych? Jakie formy, treści i metody kształcenia przyjąć? Jak ukierunkować ten proces z myślą o przyszłości? Interesowała mnie przede wszystkim sama koncepcja kształcenia ustawicznego (ang. lifelong learning), na której gruncie poszukiwałem rozwiązań dla edukacji medialnej dorosłych. Analizowałem też zapisy polskiego Katalogu kompetencji medialnych, informacyjnych i cyfrowych wyodrębniając te odnoszące się do standardów kształcenia ustawicznego. W rezultacie próbowałem ustalić kierunki edukacji medialnej dorosłych, uwzględniając aspekty kompetencyjne, profesjonalne, jak również aksjologiczne.
Image by FreepikIdea lifelong learning
Idea kształcenia ustawicznego wynika z przekonania o potrzebie ciągłego doskonalenia człowieka, zarówno jeśli chodzi o jego zainteresowania, zaangażowanie społeczne, jak i umiejętności zawodowe. Proces ten trwa przez całe życie. Pojęcie edukacji dorosłych i kształcenia ustawicznego można zatem utożsamić, przy koniecznym spostrzeżeniu, że ustawiczność jest pojęciem zakresowo szerszym. Co do jego form proces ten może przybiera postać edukacji nieformalnej poprzez osobisty wysiłek samokształceniowy. Coraz częściej proponuje się jednak dorosłym edukację formalną poprzez uczestnictwo w kursach, szkoleniach i innych instytucjonalnych możliwościach podnoszenia swoich kompetencji, doskonalenia umiejętności i poszerzania wiedzy. Postulat kształcenia ustawicznego jest rozwijany w różnych publikacjach międzynarodowych i krajowych od l. 70. XX w.
Postawy dorosłych wobec mediów
Przyczyna podejmowania kształcenia ustawicznego tkwi w naturalnej zmienności biologicznego i kulturowej dynamice społecznego życia człowieka. Zmiany historyczne, technologiczne i obyczajowe wymagają określania nowego stanowiska, podejmowania wysiłków w celu ocalenia dotychczasowego dorobku przy jednocześnie krytycznym otwarciu się na zmiany. Również i w odniesieniu do środków społecznego przekazu możemy mówić o dwóch takich działaniach. Pierwsza postawa polega na ocalaniu dorobku, czyli podkreślaniu znaczenia już uzyskanych dóbr kulturowych i społecznych za pośrednictwem mediów tradycyjnych. Druga – na krytycznym otwarciu na zmiany medialne, czyli na takim sposobie korzystania ze środków społecznego przekazu, który nie rezygnuje z idei postępu technologii medialnych, a jednocześnie prowokuje do inicjatyw kulturowych w tym zakresie, w tym edukacyjnych.
Motywacje edukacji ustawicznej
Współcześnie coraz częściej dostrzegamy negatywny aspekt w motywacji kształcenia ustawicznego. Brak decyzji o podjęciu takiego kształcenia może skutkować wykluczeniem społecznym, utratą przywilejów zawodowych, a tym samym środków utrzymania i niemożnością dalszej odpowiedzialności za bliskie osoby. Warto zwrócić uwagę, że edukacja mająca z założenia wymiar pozytywny, jako forma doskonalenia człowieka staje się obecnie formą zapewniania przetrwania. Kończący szkołę absolwent coraz częściej będzie musiał mierzyć się z sytuacją potrzeby dostosowania swojej wiedzy, umiejętności i kompetencji do nowych wyzwań i to niemal co dekadę życia. Racji nie stanowi już sama pozytywna potrzeba doskonalenia, ale ryzyko kryzysu i degradacji.
Przemiany technologiczne
Istotne znaczenie w tej zmianie pojmowania kształcenia ustawicznego, nastawionego bardziej na defensywne aspekty niż doskonalenie odgrywają przemiany technologiczne. Dokonują się zbyt szybko. Możemy słusznie mówić o wpływie, ale pojmowanym bardziej jako gwałt niż jako oddziaływanie. Oddaje to istotne rozróżnienie w jęz. ang. impact i influence. Lęk technologiczny obecny w społeczeństwie od rewolucji przemysłowej, kiedy to powstawały grupy protestujących niszczących maszyny fabryczne, znany pod nazwą luddyzmu, przyjmuje nową postać. Sprawa dotyczy maszyn informacyjnych. Jednych zachwyca rewolucja mediów, innych doprowadza do kryzysu. Bo zmienia się funkcjonowanie instytucji publicznych, sposób komunikowania społecznego, ważność i trwałość rodziny, szkoły, uniwersytetu, państwa. Więcej w moim studium w ramach wspólnej monografii dedykowanej ks. prof. Kazimierzowi Misiaszkowi, polskiemu pedagogowi i katechetykowi.
