Jakie są cele edukacji medialnej? Świadomy obywatel, krytyczny konsument i kreatywny użytkownik technologii.

Edukacja medialna to zmierzanie do media literacy. To pojęcie jest kluczowe dla naszej dziedziny, choć trzeba przyznać, że to pewien stan idealny. To literacy tłumaczymy na dwa sposoby. Po pierwsze jako piśmienność medialną, ponieważ media to pewnego rodzaju języki obce, których uczymy się tak jak angielskiego. Stąd mówimy m.in. o języku filmu czy nowych mediów. Drugie tłumaczenie, bardziej rozpowszechnione, wskazuje na pewien zasób kompetencji – wiedzy, umiejętności i postaw, którymi ma charakteryzować się dojrzały użytkownik technologii.

Kompetencje medialne

Kiedy szukamy odpowiedzi na pytanie, jakie są cele edukacji medialnej, to właśnie problematyka kompetencji przychodzi w pierwszej kolejności. Problem w tym, że nie potrafimy ich zdefiniować w ogólności, ponieważ zawsze są dedykowane określonym grupom społecznym i wiekowym. Poza tym mamy trudność w określeniu ich jednym zdaniem, ponieważ obejmują wiele zakresów: od korzystania z informacji, przez tworzenie relacji społecznych w internecie po kreatywność medialną. Dlatego układamy je w katalogi, wskazując zakres m.in. dla dzieci w wieku przedszkolnym czy też poziom master – dla studentów dziennikarstwa. Również w Polsce przygotowaliśmy taki katalog kompetencji medialnych, informacyjnych i cyfrowych.

Edukacja medialna w szkole

Ponieważ środki społecznego przekazu odgrywają coraz większą rolę, zarówno w życiu społecznym, jak i indywidualnym, każdy nauczyciel powinien poświęcić dużo uwagi edukacji medialnej, czyli wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów.

W podstawach programowych, najważniejszym dokumencie regulującym nauczanie od przedszkola do szkoły ponadpodstawowej, pojawia się taki ww. kontrowersyjny zapis. Zawsze byłem zwolennikiem odrębnego przedmiotu szkolnego Edukacja medialna, bo to porządkuje kompetencje nauczycieli, zakres celów, metod i treści. Przygotowałem nawet pierwszą w Polsce, kompletną propozycję programową. Niestety, poszliśmy w stronę rozproszenia tematyki medialnej po różnych zajęciach szkolnych. Edukacja medialna w praktyce przybrała postać nieformalnego ruchu społecznego, głównie w formie warsztatów i szkoleń.

Jakie są cele edukacji medialnej? 5 wyjątkowych tematów dla przyszłych dziennikarzy

W ramach wykładu Edukacyjne wyzwania technologii medialnych dla pierwszego roku dziennikarstwa i komunikacji społecznych opowiadam o niektórych kwestiach współczesnej edukacji medialnej. Patrzymy na tę tematykę bardziej po dziennikarsku, nie kształcimy się przecież na pedagogów. Interesują nas współczesne audytoria, ich przemiany pod wpływem mediów. Zastanawiamy się również, jak się uczyć z użyciem nowych technologii, jak znaleźć interesującą pracę po dziennikarstwie.

1. Profesjonalizacja medialna

Ponieważ planujemy pracę w dziennikarstwie i komunikacji społecznej, szczególnie jesteśmy zainteresowani specjalistycznymi kompetencjami medialnymi i tzw. poziomem master w edukacji medialnej. Na rynku pracy powstaje wiele nowych zawodów związanych z technologiami komunikacyjnymi. Niektóre zajęcia dotąd pozostające w obszarze hobby stają się nowymi możliwościami pracy. Określamy ten proces jako profesjonalizacja medialna. Oprócz wykładu prowadzą również – na drugim stopniu studiów – seminarium magisterskie dedykowane tym zjawiskom.

2. Popularyzacja nauki

Na wykładach staram się dzielić własnym doświadczeniem dziennikarskim i edukacyjnym. Opowiadam o nauce i jej popularyzacji. Zachęcam do tej specjalizacji tematycznej również w ramach ćwiczeń z dziennikarstwa naukowego. Wydaje się, że bagatelizujemy naukę lub też pozostawiamy ją badaczom zamkniętym w świecie własnego umysłu czy w laboratoriach. Komunikacja naukowa ze społeczeństwem, którego częścią są dziennikarze, występujący w roli tłumaczy języków – zwłaszcza z naukowego na publicystyczny – pozwala nam wspólnie ustalać cele badawcze.

3. Metodyka uczenia się

Kiedy pytam studentów, czy ktoś kiedyś uczył ich uczenia się, to zapada cisza. Tak bardzo potrzebna kompetencja nie jest prawie obecna w szkole. Tymczasem edukacja medialna jako nowe trivium na nowe czasy mogłaby zapełnić tę lukę. W ramach klasycznego trivium w starożytności i średniowieczu uczono gramatyki, logiki i retoryki. Dziś to poznawanie języka mediów, rozwijanie technik kreatywnych i doskonalenie warsztatu dziennikarskiego – mówcy lub pisarza. W metodyce uczenia się chodzi również o mądre wykorzystanie nowoczesnych pomocy dydaktycznych.

4. Techniki kreatywne

Kreatywne myślenie jest ważną kompetencją, często wymienianą w medialnych ogłoszeniach o pracę. Jesteśmy przekonani, że to nie cecha geniuszy, ale umiejętność, którą można trenować jak w sporcie. Uczymy się twórczo rozwiązywać problemy, pracując zespołowo również w ramach ćwiczeń z technik kreatywnych. To przygotowanie do praktyki kolegiów redakcyjnych czy zebrań w agencjach marketingowych. Przede wszystkim uczenie się pracy zespołowej, której bardzo w szkole brakuje.

5. Smartfon w edukacji

Smartfon to moje codzienne narzędzie pracy, bynajmniej nie służące tylko do dzwonienia. Trzymam w nim kalendarz, notatki, odpisuje na listy, czytam książki, prowadzę dziennik. Trudno zrozumieć, dlaczego współczesna szkoła boi się smartfonów na lekcjach i zajęciach akademickich. Tymczasem to niesamowita pomoc dydaktyczna, o czym przekonywaliśmy w ramach raportu Sieci Edukacji Cyfrowej KOMET@. Pewnym problemem jest umiejętne wykorzystanie aplikacji edukacyjnych, co jest tematem naszej dyskusji na wykładzie.