Jakie są wartości edukacyjne?

Jakie są wartości edukacyjne? Przede wszystkim zastanawiały mnie te europejskie i związane z korzystaniem z mediów. Moje studium.

Unia Europejska nie prowadzi wspólnej polityki edukacyjnej. Prawo to zostało zagwarantowane poszczególnym krajom członkowskim, które mogą autonomicznie kształtować własne modele edukacji. Jeśli już można mówić o wspólnej polityce edukacyjnej, to dotyczy ona szeroko rozumianej wymiany szkolnej. M.in. uczniów, nauczycieli, także studentów i kadry akademickiej. Istotnym elementem tej wymiany jest zasada uznawalności świadectw i dyplomów. M.in. polegająca na wspólnym systemie punktacji zajęć ECTS oraz programach mobilności edukacyjnej i akademickiej tj. Erasmus+.

Dostrzegłem jednak pewien wyjątek, który łączy się z zagadnieniem wspólnotowej polityki w zakresie mediów. Stanowi również pewną innowację w polityce edukacyjnej. Tym wyjątkiem jest edukacja medialna, którą definiować będziemy jako kształcenie umiejętności w zakresie korzystania z mediów przez obywateli Europy. Ta wyjątkowa inicjatywa ma swoje odzwierciedlenie w aktach prawnych Unii Europejskiej, które są tutaj przedmiotem szczegółowej analizy.

Analiza dokumentów Unii Europejskiej

Analizowałem akty prawne Unii Europejskiej zawierające hasło: edukacja medialna. W wyszukiwarce EUR-Lex uzyskałem 14 odsyłaczy do dokumentów m.in. Komitetu Regionów, różnych komisji Parlamentu Europejskiego, jak również Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Wpisując hasło w dopełniaczu: edukacji medialnej otrzymałem 25 wyników wyszukiwania, w konsekwencji zasób 39 aktów prawnych. Pracowałem na dokumentach przetłumaczonych na język polski.

Interesującym wydawało się pytanie badawcze: w jakim kontekście użyto haseł edukacja medialna i edukacji medialnej? Do jakich kategorii problemowych odnoszą się poszczególne zapisy w aktach prawnych? Szukałem wspólnego obrazu znaczeń przypisywanych edukacji medialnej, który wyłaniał się z analizowanych aktów prawnych. Zmierzałem do ustalenia wartości edukacji medialnej dla Europy. Więcej w moim studium. Tym samym starałem się również odpowiedzieć na pytanie, jakie są wartości edukacyjne.

Edukacja medialna kluczowa dla Europy

Wartość edukacji medialnej dla Europy jest kluczowa. Zarówno, kiedy stawiamy pytanie o cel, treść, metody, jak i grupy docelowe. Co do celów edukacja medialna ma podnosić naszą świadomość w kontekście takich wartości jak bezpieczeństwo, demokracja, społeczeństwo i kultura. Problematyka edukacji medialnej nie tylko zatem jest wiązana z umiejętnościami technicznymi, ale z humanistyczno-społecznym podejściem do korzystania z mediów. Przedstawiane są jako narzędzia służące realizacji innych wartości i osiągania przyjętych celów. Pierwszy poziom polegający na zapewnianiu bezpieczeństwa odbiorcom i użytkownikom mediów. Ustępuje poziomom szeroko pojętego obywatelstwa w świecie nowych technologii. Niezależnie od przyszłego rozwoju technologii medialnej, dostrzegamy potrzebę umiejscowienia jej na płaszczyźnie aksjologicznej (gr. áksios – godny, cenny) i teleologicznej (gr. télos – cel).

Choć podkreślono zakres treści edukacji medialnej – ma on dotyczyć przede wszystkim komunikacji reklamowej, dzieł audiowizualnych oraz treści online – to ujmowanie jej w kategoriach wartości i celów zabezpiecza przed ryzykiem dezaktualizacji. Z jednej strony, jeśli tylko koncentrować się na obecnych technologiach, to trudno takie ryzyko zniwelować, stąd potrzeba szerszej wizji przekazywanych treści. Z drugiej – edukacja medialna otwiera się na nowe media, potrzebując ciągłej aktualizacji kontekstów, przykładów i praktyk. Połączenie jej z wyższymi wartościami społecznymi, kulturowymi i demokratycznymi daje możliwość uniknięcia tych problemów, zabezpiecza wcześniej wypracowane koncepcje, aktualizując je stosownie do dziejącego się postępu technologicznego.

Z jednej strony szkoła ma odgrywać tu istotną rolę, pojawiają się postulaty odrębnego przedmiotu “edukacja medialna”, wskazuje się na środowisko uczniów i nauczycieli jako właściwe do rozpoczęcia działań w tym zakresie. Z drugiej – edukacja medialna ma otwierać się na całe społeczeństwo, zwłaszcza na grupy wykluczone, jak również na grupy narażone na określone dysfunkcje społeczne.

Społeczna edukacja medialna

Metoda edukacji medialnej polega na rozpowszechnianiu umiejętności korzystania z mediów we wszystkich grupach społecznych i wiekowych. Wskazano na istotną rolę programów szkolnych, ale uwzględniono również grupy dorosłych konsumentów, osoby starsze czy niepełnosprawne. Możemy zatem mówić o wezwaniu do powszechnego kształcenia kompetencji medialnych. Z jednej strony szkoła ma odgrywać tu istotną rolę, pojawiają się postulaty odrębnego przedmiotu “edukacja medialna”, wskazuje się na środowisko uczniów i nauczycieli jako właściwe do rozpoczęcia działań w tym zakresie. Z drugiej – edukacja medialna ma otwierać się na całe społeczeństwo, zwłaszcza na grupy wykluczone, jak również na grupy narażone na określone dysfunkcje społeczne. To pewien praktyczny kierunek odpowiedzi na pytanie, jakie są wartości edukacyjne.

Istotną konkluzję stanowi stwierdzenie, że edukacja medialna jest zagadnieniem politycznym, i to ze specjalnym uwzględnieniem polityk lokalnych i regionalnych. Kluczowa wartość edukacji medialnej co do celów, treści, metod i grup docelowych domaga się wyjścia z deklaratywności i przejścia do aktywności. Możliwe jest włączenie tej problematyki do funkcjonowania lokalnych i regionalnych instytucji społecznych (szkoły, biblioteki, domy kultury), jak również do realizowanych programów unijnych tj. Kreatywna Europa. Otwartym pytaniem pozostaje, dlaczego tak się nie dzieje w zadowalający dla obywateli sposób.