Najlepsze filmy sportowe to te, które przedstawiają nie tyle samą rywalizację sportową, ile zmaganie się bohaterów z własnymi słabościami.
Śmierć bliskiej osoby, uzależnienie od alkoholu, nieuleczalna choroba – to niektóre motywy. W rezultacie można powiedzieć, że filmy sportowe z reguły nie są o sporcie. Nie są również kierowane do kibiców, to inna grupa audytoryjna. Symbolizuję walkę, prawdopodobnie dlatego mają bardziej uniwersalny charakter. A może dlatego, że sam sport jest metaforą innych problemów życiowych.
Najlepsze filmy sportowe – ulubiony film
Przypomina mi się mój ulubiony tytuł i najbardziej motywujący film sportowy, jaki widziałem, dlatego postanowiłem go wyróżnić. The Miracle Season (Cudowny sezon) w reż. Seana McNamary z 2018 roku, oparty na prawdziwej historii. Warto najpierw nakreślić fabułę: w wypadku na motorowerze ginie Caroline “Line” Found, liderka szkolnej drużyny siatkarskiej. Pozostawia w żałobie koleżanki, trenerkę i ojca, pomimo tego szkoła i lokalna społeczność postanawia dokończyć udział w rozgrywkach. Może dlatego ten film jest tak uniwersalny, że stawia przed nami pytanie: Jak się podnieść po stracie? Jak zmotywować do dalszego życia? Live Like Line! Więc: ciesz się, wygraj, bądź odważny.
1. The Miracle Season (Cudowny sezon), reż. S. McNamara, USA 2018
Zazwyczaj każda opowieść filmowo-sportowa ma podobną konstrukcję. Często opiera się na autentycznych wydarzeniach, ale także posługuje się alegoriami i symbolami. Ma swój wymiar egzystencjalno-moralny. W rezultacie tych fascynacji kinowych przygotowałem monografię o medioznawczym badaniu filmów sportowych. Problem badawczy, który sobie postawiłem, dotyczył zasadniczo kwestii metodologicznej – kolejnych kroków analizy, dlatego książka może być lekturą przede wszystkim seminarzystów. Interesowało mnie głównie to, co te filmy mówią o naszym społeczeństwie? Np. o starzeniu się.
Mój ranking 10 najlepszych
Najlepsze filmy sportowe – mój top of the top to przynajmniej te dziesięć tytułów. Pierwsze miejsce Państwo już znacie. Przygotowując monografię dwa lata temu, obejrzałem około 200 filmów sportowych w ciągu sześciu miesięcy. Różnej jakości i gatunku, od komedii po dramat, od animacji po dokument. Mój ranking to zestawienie tych pozycji, które do tej pory pozostały w mojej pamięci. Dlatego być może pominąłem uznane tytuły w rodzaju serii Rocky czy też Piłkarskiego pokera, a wybrałem bardziej niszowe pozycje.
2. Skater Girl, reż. M. Makijany, Indie, USA 2021
To film nie tyle o ubóstwie, ile o pragnieniu lepszego życia. Historia nastolatki z indyjskiej wsi, które odkrywa pasję do jazdy na deskorolce. Oraz o dobrze sytuowanej Angielce, która poszukuje swoich rodzinnych korzeni, dlatego wyrusza do Azji. Ze specjalistki ds. reklamy staje się społeczną aktywistką i odmienia życie młodych ludzi, walcząc o skatepark. Na uwagę zasługuje tło stosunków społecznych we współczesnych Indiach.
3. Бой с тенью (Walka z cieniem), reż. A. Sidorow, Rosja 2005
Właściwie to nie jeden film, ale trylogia bokserska. Miałem okazję zajmować się nią bardziej wnikliwie, przygotowując tekst do wspólnego zbioru badań. Film przyciągnął mnie przede wszystkim symboliką, odniesieniami do Psalmów, poezji Błoka, dramatów Szekspira, filmów Chaplina i Bresta, obrazów Wierieszczagina. Historia romantyczna z cyklu filmy o boksie i miłości, ale z wyjątkowym ukrytym, kulturowym pięknem. Również interesujący obraz współczesnych Rosjan.
4. Bend It Like Beckham (Podkręć jak Beckham), reż. G. Chadhy, Wielka Brytania, Niemcy, USA 2002
Najbardziej interesujący film o futbolu, jaki widziałem. Młoda sikhijka mieszkająca w Londynie chce grać w drużynie żeńskiej piłki nożnej, zakochuje się w trenerze angielskiego pochodzenia. To opowieść o wielokulturowości, o tabu społecznym, o dojrzewaniu nastolatków, uwielbieniu idoli.
5. Foxcatcher, reż. B. Miller, USA 2014
Film o sportowym szaleństwie, chorych ambicjach dziedzica amerykańskiej fortuny Johna du Ponta, prowadzących do rodzinnej tragedii zapaśników Dave’a i Marka Schultza, Mistrzów Olimpijskich z Los Angeles z 1984 roku. Obraz o ciemnej stronie ludzkiej psychiki, ale także studium finansowych uwarunkowań współczesnego sportu.
6. Woodlawn, reż. A. Erwin, J. Erwin, USA 2015
Chrześcijański film sportowy, jeden z najciekawszych, jaki można zobaczyć. Również autentyczna historia Tony’ego Nathana, futbolisty amerykańskiego, szykanowanego ze względu na pochodzenie. Społeczne tło rasowych konfliktów Alabamy lat 70. XX wieku. Również o znaczeniu wiary religijnej w sporcie.
7. Jerry Maguire, reż. C. Crowe, USA 1996
Jeden z najbardziej rozpowszechnionych filmów sportowych. Historia miłosna, ale przede wszystkim krytyczne studium marketingu sportowego. O tym, jak sport istotnie stał się przede wszystkim przemysłem rozrywki.
8. Chak De! India, reż. S. Amin, Indie 2007
Dominację amerykańskiego kina sportowego warto przełamać obrazami azjatyckimi. Historia indyjskiej żeńskiej reprezentacji w krykiecie. Sport obcy nam kulturowo, ale mocno osadzony w historii kolonialnych Indii. Uniwersalna opowieść o drużynie, o jej budowaniu i tym, co ją może zniszczyć.
9. Shaolin Soccer, reż. S. Chow, Hongkong 2001
Film jest istotnie matrixem, ponieważ to dość oryginalne połączenie piłki nożnej ze wschodnimi sztukami walki. Nadludzka moc kung-fu i mądrość Shaolin kontra doping przeciwnej drużyny, ponieważ stosuje ona nowy amerykański narkotyk. Choć to jeden z najdziwniejszych filmów, jakie widziałem w życiu, to skłania do zastanowienia się nad kulturą azjatycką, odmienną także w rozumieniu futbolu.
10. Men with Brooms (Faceci z miotłami), reż. P. Gross, Kanada 2002
Mój ranking zamyka kolejna komedia, tym razem o curlingu. To średniowieczny sport Szkotów, narodowa rozrywka Kanadyjczyków, u nas mniej popularny. Lekki film romantyczny, dużo humoru Leslie Nielsena, ale skłania także do zastanowienia się nad rodzinną i lokalną tradycją.
