Prasa parafialna

Prasa parafialna jako fenomen mediów lokalnych. Moje studium czasopism archidiecezji warszawskiej i diecezji warszawsko-praskiej.

Miałem okazję zajmować się tym tematem dla jednego z uniwersyteckich zbiorów studiów i badań. Temat główny: media lokalne. Prasa parafialna jak najbardziej wpisuje się w ten obszar, choć bardziej należy mówić o mediach sublokalnych.

Czym jest prasa parafialna?

Analizowałem treść czasopism parafialnych aktualnie wydawanych w archidiecezji warszawskiej i diecezji warszawsko-praskiej. Przede wszystkim interesowało mnie, jakie gatunki dziennikarskie są obecne w czasopismach parafialnych. Próbowałem ustalić funkcje prasy parafialnej: informacyjną, formacyjną – religijną, publicystyczną, rozrywkową i wspólnototwórczą. Według mnie czasopisma parafialne mogą stać się ważnym elementem promocji lokalności. Jednak istotnym problemem jest ich poziom dziennikarski i edytorski.

Zróżnicowanie pod względem edytorskim

Na wstępie należy wspomnieć o trudnościach w pozyskaniu materiału badawczego. Ponieważ z kwerendy 212 internetowych stron parafii archidiecezji warszawskiej, otrzymano jedynie 11 aktualnych tytułów czasopism. Na 186 stron parafii diecezji warszawsko-praskiej – 6 publikatorów. Trudno przyjąć te dane za statystycznie informacyjne – nie było to także przedmiotem podjętej analizy jakościowej. Jednakże trudno nie zauważyć zaledwie 5 proc. (archidiecezja warszawska) i 3 proc. udziału parafii (diecezja warszawsko-praska) w aktualną animację lokalnej prasy katolickiej.

Analizowane czasopisma parafialne cechuje duże zróżnicowanie pod względem edytorskim. Od prostych, czterostronicowych druków ulotnych formatu A4, przeznaczonych zapewne do powielenia na standardowych drukarkach i kserokopiarkach. Ale też można wskazać zaawansowane graficznie tytuły. Te mają powyżej 16 stron, są bogato ilustrowane, z wyraźnym podziałem na działy i gatunki dziennikarskie – na przykład “Maksymilian”, “Parafia na Sadach” i “Wiadomości Parafii Wszystkich Świętych w Warszawie”. W tej drugiej kategorii dostrzegamy bogato rozwiniętą stopkę redakcyjną, z wieloma autorami. Niekiedy z numerem ISSN, z informacją o profesjonalnej drukarni zapewniającej nakład. A zatem można powiedzieć, że współczesną prasę parafialną cechuje wyraźna rozbieżność jakościowa przekazu medialnego. Mimo dającego się zauważyć spadku popytu na tego typu publikatory funkcjonują jednak parafie zaangażowane w tę formę społecznego przekazu. Prowadzące redakcje i zapewniające poziom prasowy zbliżony do profesjonalnych tytułów.

Analiza gatunków dziennikarskich

Istotne aspekty analizy dotyczą funkcji czasopism parafialnych. Podstawę stanowi informacja duszpasterska oraz formacja religijna. Jednak analizowane tytuły prasowe cechują też bardziej zaawansowane formy dziennikarskie jak artykuł publicystyczny, felieton, recenzja kulturalna. Także warta podkreślenia jest obecność funkcji rozrywkowej w tego typu czasopismach, zwłaszcza krzyżówek. Mogą one stanowić również formę popularyzacji wiedzy religijnej lub też przybliżać historię danej miejscowości. Wyjątkowa na tym tle staje się również funkcja wspólnototwórcza, dokumentująca i animująca wspólnotę kościelną i lokalną. Oprócz fotorelacji i sprawozdań w tytułach prasy parafialnej brakuje jednak reportaży, większego niż dotąd wykorzystania wywiadu prasowego, nawet kosztem publikacji o charakterze formacyjnym. Więcej w moim artykule.