W Kościele rozpoczyna się święte Triduum Paschalne, czyli trzydniowy obchód przygotowujący do najważniejszych świąt chrześcijańskich w roku.
W ciągu tych trzech dni towarzyszymy Jezusowi w Jego Męce, Śmierci na Krzyżu i Zmartwychwstaniu. Liturgia jest znacznie bogatsza niż podczas każdej niedzielnej mszy świętej.
Image by freepikWielki Czwartek, początek trzech Wielkich dni
Zgodnie z najdawniejszą tradycją Kościoła w Wielki Czwartek wieczorem odprawia się mszę świętą Wieczerzy Pańskiej. Uczestniczą w niej wszyscy miejscowi księża. Rano w katedrze biskup wespół z kapłanami diecezji odprawia tzw. mszę krzyżma, podczas której poświęca oleje używane potem w sakramencie Namaszczenia Chorych. Podczas liturgii wieczornej śpiewa się Chwała na wysokości Bogu, czemu wtóruje bicie kościelnych dzwonów i dzwonków. Później w liturgii używane są jedynie drewniane kołatki. Czasem praktykuje się obrzęd obmycia nóg wybranym osobom. Ponieważ tak uczynił Jezus swoim uczniom podczas Ostatniej Wieczerzy.
Po odmówieniu modlitwy po Komunii Świętej Najświętszy Sakrament przenosi się do kaplicy lub ołtarza wystawienia, zwanego Ciemnicą. Procesji towarzyszy pieśń Sław języku tajemnicę zakończona zwrotką Przed tak wielkim Sakramentem. Następnie po zakończeniu uroczystości ołtarz zostaje pozbawiony wystroju. Zabiera się stojące przed nim kwiaty i świece, zdejmuje biały obrus. Tabernakulum, czyli miejsce, w którym zazwyczaj jest przechowywany Najświętszy Sakrament, zostaje otwarte. Msza wielkoczwartkowa upamiętnia Ostatnią Wieczerzę, ustanowienie sakramentów Eucharystii i Kapłaństwa. Ten dzień jest świętem wszystkich księży, dlatego warto pamiętać o życzeniach. Ciemnica przypomina o całonocnej modlitwie Jezusa w Ogrodzie Getsemani w Jerozolimie. Następnego dnia Syn Boży ma zostać ukrzyżowany.
Wielki Piątek, Triduum Paschalne w kulminacji
Tego dnia nie ma mszy świętej. Kościół nie sprawuje żadnych sakramentów aż do soboty wieczorem. W Wielki Piątek o godz. 18. odprawia się liturgię Męki Pańskiej. Wcześniej ma miejsce ostatnie nabożeństwo Drogi Krzyżowej. W liturgii obowiązuje czerwony kolor szat liturgicznych symbolizujący w Kościele męczeństwo. Na początku celebrans (kapłan przewodniczący modlitwie) pada na twarz przed ołtarzem, a asysta (pozostali księża i ministranci) oraz wierni klękają w ciszy. Podobnie jak w Niedzielę Palmową jest czytana pasja, zawsze fragment Ewangelii św. Jana opowiadający o sądzie i ukrzyżowaniu Jezusa. Potem następuje uroczysta modlitwa wiernych, wniesienie Krzyża oraz jego adoracja. Wierni podchodzą, klękają i całują krucyfiks.
Podczas adoracji śpiewa się Któryś za nas cierpiał rany, Krzyżu Święty nade wszystko, Ludu mój ludu i inne wielkopiątkowe pieśni przedzielane wezwaniami Święty Boże, Święty Mocny i Któryś za nas cierpiał rany. Komunia Święta jest udzielana przy użyciu komunikantów z wielkoczwartkowej mszy świętej. Po procesji kończącej liturgię wierni uczestniczą w często całonocnej adoracji Najświętszego Sakramentu przy Grobie Pańskim.
Wigilia Paschalna, czyli Triduum Paschalne dobiega końca
Wielka Sobota jest dniem największej żałoby w Kościele. Dlatego wierni nawiedzają Grób Chrystusa. Przed południem święcimy pokarmy, które później podzielimy się podczas śniadania wielkanocnego. Wśród nich nie może zabraknąć jajka, które jest symbolem nowego życia. Po zachodzie słońca rozpoczyna się liturgia Wigilii Paschalnej. Jednak dopiero w XX wieku przywrócono obrzędowi właściwą porę. Chrystus zmartwychwstał przecież w nocy.
Poznaj liturgię Wielkiego Czwartku, Wielkiego Piątku i Wigilii Paschalnej! Zapraszam też do rozwiązania quizu.
Wierni gromadzą się przed kościołem. Po poświęceniu ognia i paschału (świecy wielkanocnej) procesyjnie wchodzą do kościoła i zapalają przyniesione ze sobą świece. Liturgię Światła, pierwszą część obrzędów paschalnych kończy Exsultet, uroczysty hymn śpiewany zazwyczaj przez diakona (niższy stopień święceń kapłańskich). Pieśń sławi światło paschału, w którego blasku świętujemy liturgię. Przecież głosi niebu oraz ziemi radość i wielkość tajemnicy zmartwychwstania.
W Liturgii Słowa czyta się kilka tekstów ze Starego Testamentu połączonych z psalmami i modlitwą kapłana oraz jeden z Nowego Testamentu, tzw. epistolę, fragment listu św. Pawła do Rzymian. Potem następuje uroczyste Alleluja i Ewangelia o zmartwychwstaniu. Wszystkie czytania dotyczą zbawczego planu Boga objawiającego się człowiekowi w historii: od stworzenia świata, poprzez dzieje Izraela aż do Jezusa Chrystusa, który przynosi pełne odkupienie. Tego dnia Kościół udziela również sakramentu Chrztu. Dlatego święcimy uroczyście wodę, odnawiamy przyrzeczenia chrzcielne (Czy wyrzekasz się szatana? Czy wierzysz w Boga?). Potem liturgia przebiega jak podczas każdej innej mszy świętej. Triduum Paschalne dobiega końca.
Niedziela Wielkanocy, Chrystus Zmartwychwstał!
Wesoły nam dzień dziś nastał! – śpiewa się podczas Rezurekcji, czyli mszy świętej o świcie. W kościołach odprawiamy ją zazwyczaj o godz. 6. Rezurekcję poprzedza procesja z Najświętszym Sakramentem i figurą zmartwychwstałego Chrystusa. Niegdyś do obrzędów należało odtwarzanie sceny z niewiastami i aniołem przy pustym grobie. Po uroczystym śpiewie Ciebie Boga wysławiamy rozpoczyna się msza święta. Następnie po niej w domach zasiądziemy do wielkanocnego śniadania. Tego dnia pozdrawiamy się słowami: Chrystus zmartwychwstał! Alleluja!, na co należy odpowiedzieć: Prawdziwie zmartwychwstał! Alleluja! Przedłużeniem obchodów chrześcijańskiej paschy jest Poniedziałek Wielkanocny.
Drodzy! Serdeczne życzenia wielkanocne. Dużo zdrowia i radości w studiowaniu, w pracy i życiu rodzinnym.
Piotr Drzewiecki
Quiz o Triduum Paschalnym
#1. Po liturgii Wielkiego Czwartku Pan Jezus Eucharystyczny znajduje się, mówimy zwyczajowo?
#2. Czytania liturgiczne podczas Wielkiej Soboty dotyczą przede wszystkim?
Lekcjonarz podaje dziewięć czytań z Pisma świętego: siedem ze Starego Testamentu i dwa z Nowego (epistoła – czytanie z listów Apostolskich i Ewangelia). Powinny więc być przynajmniej trzy czytania ze Starego Testamentu. Nigdy jednak nie wolno opuścić czytania z 14 rozdziału Księgi Wyjścia (trzecie czytanie). Wszystkie lekcje traktują o zbawczym planie Boga względem ludzi.
#3. Podczas krytycznej nocy Jezus modlił się?
W ogrodzie oliwnym Getsemani, w Ogrójcu. Hebr. גת שמנים, Gat Szemanim, dosłownie tłocznia oliwek. Miejsce w Jerozolimie, w którym Jezus miał przebywać na czuwaniu modlitewnym razem z Apostołami w wieczór przed pojmaniem. Chrystus w Getsemani, Heinrich Hofmann, 1886.
#4. W Wielki Piątek w Kościele katolickim odprawiana jest msza święta?
Nie. Tego dnia mówimy o nabożeństwie wielkopiątkowym. Jezus Chrystus umierający na krzyżu, Mistrz Górnego Renu, 1410.
#5. W Wielki Czwartek biskupi i inni księża spotykają się na porannej mszy świętej nazywanej?
To msza krzyżma świętego, nazywana również mszą olejów – uroczysta Eucharystia sprawowana w Wielki Czwartek przed południem. W czasie tej mszy świętej biskup błogosławi oleje chorych i katechumenów oraz poświęca krzyżmo, czyli olej służący potem m.in. do Sakramentów Namaszczenia Chorych i Bierzmowania. Błogosławieństwo Krzyżma w Wielki Czwartek w Bazylice na Lateranie, P. Villanueva, ok. 1900.
#6. W Wielki Piątek kapłan - celebrans kładzie się na ziemi, co jest znakiem?
Zerwania z tym, co na Ziemi na rzecz spraw Bożych. Gest ten nazywamy prostracją. Podobny wykonują diakoni w dniu święceń kapłańskich.
#7. W Wielki Piątek nie śpiewa się pieśni?
Tego dnia nie śpiewa się pieśni Sław języku tajemnicę, o której jest także inne pytanie quizu. Pozostałe to wyjątkowe pieśni wielkopostne, szczególnie wielkopiątkowe. Pytel Z., 2015, Pieśni wielkopostne i wielkanocne. Ilustrowany śpiewnik, Kraków.
#8. Jak nazywa się pieśń śpiewana zwykle przez diakona w Wielką Sobotę w liturgii katolickiej?
Orędzie paschalne lub Orędzie Wielkanocne (łac. Exsultet) to starożytna pieśń, przypisywana św. Ambrożemu z Mediolanu (340-397) lub św. Augustynowi z Hippony (354-430).
#9. Pieśń śpiewana podczas procesji wielkoczwartkowej, autorem św. Tomasz z Akwinu?
Pange, lingua, gloriosi (Sław języku tajemnicę) – hymn nieszporny na uroczystość Bożego Ciała, śpiewany również podczas Wielkiego Czwartku. Autorem tekstu jest św. Tomasz z Akwinu (1224-1274), włoski teolog, jeden z najwybitniejszych w historii.
#10. Sobotnia liturgia powinna odbywać się po zachodzie słońca?
Tak, po zachodzie Słońca. Wigilia to dzień poprzedzający dane święto. Mówimy również o Wielkanocy, czyli wskazujemy, że najważniejsze wydarzenie chrześcijaństwa ma miejsce o tej nocnej porze właśnie.
Wyniki
Gratulacje, Twoja wiedza o Triduum Paschalnym jest imponująca.
Niestety, Twoja wiedza o Triduum Paschalnym nie jest jeszcze imponująca.
